Attitudes raise talents – Smartmind  - Ellen Schouppe & Ann Wauters
Door Caroline Jannes en Tijl Rimbaut

Op vrijdag 13 december 2019 organiseert het HILO (UGent) voor de eerste maal de “Themadag Toegepaste Sportpsychologie” rond sportpsychologie in samenwerking metde VVSP. Dit nieuwe congres richt zich o.a. naar studenten, sportpsychologen en coaches. Het belooft alvast een leerrijk programma te worden met interessante sprekers waaronder: Ellen Schouppe, Mark Schuls en Simon Defruyt. 

​Om jullie warm te maken voor deze nieuwe activiteit  geven we jullie alvast een synopsis van de uiteenzetting die Ellen Schouppe & Ann Wauters  vorig najaar op het WILL te Kortrijk gaven i.v.m. Smartmind, toen een handig praktisch instrument in de eind-ontwikkelingsfase. 

Smartmind kan je een spin-off noemen die ontstaan is binnen de Belgian Cats – het nationale basketbal dames team. Binnen de ploeg en de begeleiders heeft men op een assenstelsel ‘Attitude’ (Y-as) uitgezet tegenover ‘Talent’ (X-as), in het kwadrant krijgt men vervolgens vier ‘basiscategorieën’ van sporters: links bovenaan bevindt zich de groep ‘Harde werkers’ (veel attitude – bescheiden talent); links onderaan bevindt zich de groep ‘Horen hier niet thuis’ (weinig attitude – bescheiden talent); in de rechter benedenhoek verschijnt de groep ‘kunnen alles worden’ (bescheiden attitude - veel talent), waar we in de rechter bovenhoek de groep ‘begaafde atleten’ (veel attitude - veel talent) aantreffen. Wanneer je je deze grafiek voorstelt of dit eens snel met pen en papier schetst dan merk je dat er zich nog heel wat ‘witte ruimte’ bevindt tussen deze uitersten (‘midden kolom’) en tussen de groep ‘kunnen alles worden’ en de groep ‘begaafde atleten’.

Vervolgens heeft men binnen het team van de Belgian cats geprobeerd om een reeks van ‘High performance attitudes’ te selecteren die zeer belangrijk zijn voor topsporters. Uiteindelijk kon men 7 kernattitudes of high performance attitudes vaststellen.
Begaafde atletenzijn atleten die in een hoge mate gemotiveerd zijn en “slim” werken.Ze leiden de anderen en maken hen beter.Verder zijn ze zelf coachbaar en volgen ze instructies op.Ze innoveren, durven dingen uit en herhalen succesvolle handeling.Tijdens moeilijke periodes tonen ze resilience en veren ze terug. Ze gebruiken hun (fysieke en mentale) energie op een efficiënte manier en weten hoe ze de energie moeten aanvullen. Tenslotte genieten ze van wat ze doen en vieren ze succesvolle momenten.
Om naar deze ‘High performance attitudes’ toe te werken, vond men dat sporters  zich goed dienden te voelen op 7 verschillende domeinen of “feelings of competence”.  De sporters zoeken informatie op en maken soms uitdagende (en/of moeilijke) keuzes. Verder gaan ze goed om met emoties en gedachten. Ze houden rekening met hun omgeving en gebruiken hun netwerkvaardigheden om relaties te onderhouden. Ze denken na over verwachtingen en verantwoordelijkheden en proberen hierin de juiste keuzes te maken. Ze aanvaarden hun verlies en gaan op een gepaste manier om met pijn, ziekte of blessure. Evenzeer kunnen ze hun succes op een juiste manier inschatten en proberen ze op een verantwoorde manier om te gaan met geld en inkomsten. Ze kunnen in de meeste gevallen goed omgaan met druk van binnenuit en buitenaf.

Uit het onderzoek bij de Belgian Cats bleek dat een goeie stabiliteit bij elk van deze “Feelings of competence” slechts kan bereikt worden als de sporter tot een goed niveau bij 7 mentale vaardigheden kan ontwikkelen.Hieronder worden reflectie en acceptatie, een goede management van verbale en nonverbale communicatie, emotieregulatie, focus en relaxatie verstaan.
Men is er van overtuigd dat deze belangrijke mentale vaardigheden aan te leren zijn en goed te trainen zijn, zodat de sporters beter worden in hun ‘feelings of competence’ en geleidelijk aan de ‘High performance attitudes’ zullen aannemen (of sterk verbeteren). Het doel is om deze ‘High performance attitudes’ op een constante manier in het leven van de sporter te brengen. Om dit te realiseren is Smartmind ontwikkelt,  een App die bestaat uit verschillende praktische (korte) vragenreeksen in de drie onderdelen (High performance attitudes, Feelings of competence, en Mental skills). De sporter kan dit na een belangrijke wedstrijd (of training) snel  invullen. Op deze manier zal de sporter zijn of haar progressie in de verschillende items op termijn duidelijk kunnen waarnemen.

Herinner je nu even de laatste drie regels van de eerste paragraaf (i.v.m. de ‘witte ruimtes’ in de grafiek).  Smartmind hoopt met deze tool de sporters in deze ‘witte ruimtes’ optimaal te begeleiden, zodat ze de groep ‘begaafde atleten’ zo dicht mogelijk benaderen. Op die manier verkrijg je een grote talentvijver die je topsportmentaliteit kan bijbrengen. Smartmind voorziet om de App in de loop van 2019 op de markt te brengen. Om naar uit te kijken!

Iedereen supporter? Het groepsvirus in ons brein – Filip Boen.
Door Tijl Rimbaut

Nu de Rode Duivels zich met zekerheid geplaatst hebben voor het EK voetbal 2020, leek de keuze om bovenstaand boek te bespreken een evidentie. Bovendien kwamen vorig  jaar ergens in april Beerschot en Antwerp sinds lange tijd nog eens tegen elkaar uit in de reguliere competitie. In de aanloop naar deze wedstrijd werden twee supporters (één van Beerschot en één van Antwerp) in het journaal van 12.04.2018 geïnterviewd. Meer nog, naar aanleiding van deze derby leek dit interview tussen beide supporters eerder op een  “stand –off“ op de wegingsdag bij een bokswedstrijd van twee topboksers.  Kortom, één en al “haantjesgedrag“. Daar bleef het immers niet bij, op 13.04.2018 volgde zelfs een quiz rond de wedstrijd (of de geschiedenis) van beide teams op Sporza! Het is duidelijk dat het bijna onmogelijk was dat je supportersgevoel vorig voorjaar, vorige zomer of deze huidige kwalificatiecampagne niet werd aangesproken!

Hoe wordt je nu eigenlijk supporter en belangrijker nog van welke ploeg wordt je supporter? De meesten van ons gaan zich omwille van één van de volgende redenen vereenzelvigen met een specifieke ploeg. Eén van je ouders (of beiden) supporteren voor het team. In dit geval kunnen de ouders spilfiguren zijn die de mogelijkheid scheppen dat het kind op jonge leeftijd supporter wordt door het bloot te stellen aan besmettingshaarden van het virus. Anderzijds wordt je aangetrokken door de specifieke karakteristieken van één of meerdere spelers of je kan supporter worden uit geografische verbondenheid (regionale identiteit uiten d.m.v. sport). Daarnaast kunnen vrienden of leeftijdsgenoten een bepalende invloed uitoefenen op je keuze voor een team of het succes van het team kan eveneens je keuze bepalen. Het wordt ook al snel duidelijk dat niet iedereen een even grote supporter kan genoemd worden. Wij, mensen, streven naar een positief zelfbeeld en dit positief zelfbeeld bestaat niet enkel uit een persoonlijke identiteit, maar ook uit een sociale identiteit. Wetenschappelijke literatuur spreekt over Die-hard fans of Fair-weather- fans om de mate waarin we meeleven met het team aan te duiden. Hoe sterker een fan zich met zijn/haar club identificeert, hoe meer hij/zij geniet van een overwinning, maar ook hoe meer hij/zij afziet van een nederlaag. Fans die zich sterker met hun club identificeren leunen meer aan bij de benaming Die-hard fan, fans daarentegen die ook een positief graantje wensen mee te pikken op de ogenblikken dat het de club voor de wind gaat (of dus ‚onder het mooie weer voor de club) leunen aan bij Fair-weather fans.

In zijn boek zoekt Filip Boen antwoorden op vragen als: waarom supporteren vele voetbalfans zo hartstochtelijk voor hun favoriete club? Waarom gedragen ze zich zo vaak irrationeel en bizar? De combinatie van volgende vier redenen maakt dat een voetbalwedstrijd meer dan andere intergroepscontexten een kruidvat vormt voor agressief gedrag tegenover de tegenstander:

• De omgeving maakt de sociale identiteit van beide supportersclans heel saillant. (Elke club heeft eigen club kleuren en supportersattributen in de overeenkomstige kleuren (sjaals, truitjes, ...) het groepsgevoel van de supporters is sterk en wordt sterk gecontrasteerd).
• Voetbal is een sport waarin de spelers op het veld de grenzen van fysiek geweld kunnen opzoeken.
• In voetbal wordt in vergelijking met andere sporten relatief weinig doelpunten gescoord.
• In voetbal heersen totaal tegengestelde belangen van beide clubs. (winst voor de ene club betekent verlies voor de andere).

Filip Boen wil met zijn boek inzicht en begrip bieden in het “hersenvirus“ dat supporterschap, en bij uitbreiding alle groepsgedrag, in essentie is. De meeste voorbeelden worden uiteraard gegeven a.d.h.v. voetbal of andere sporten. Echter, Filip Boen laat zeker niet na om groepsgedrag ook te kaderen a.d.h.v. voorbeelden uit politieke of andere groepen. Naast de wetenschappelijke literatuur en empirisch onderzoekt weet hij op zeer ludieke wijze alles te duiden met voorbeelden uit eigen persoonlijke historiek als Beerschotfan. Het kan niet anders of Professor Boen houdt er een zeer gedetailleerd supportersdagboek op na!
                                                     
Met dank aan Prof. Dr. Filip Boen voor het ter beschikking stellen van zijn boek!

Connect–met een boek – oproep: Heb je weet van een pas verschenen boek i.v.m. sportpsychologie en zag je dit graag besproken? Aarzel dan niet en stuur de referentie naar tijl.rimbaut@hotmail.com, we doen onze uiterste best om je verzoek op te nemen in deze rubriek.